Dodenherdenking in Gorcumse Grote Kerk in 2025 online te zien, live-uitzending kranslegging in onderzoek

De herdenkingsbijeenkomst in de Grote Kerk op 4 mei is in 2025 live te volgen voor mensen die er niet bij kunnen zijn. De gemeente, het 4 en 5 mei Comité Gorinchem en het kerkbestuur zijn hierover in gesprek. De gemeente en het comité onderzoeken nog of ook de kranslegging tijdens de Dodenherdenking Buiten de Waterpoort online live kan worden uitgezonden.

Anja Broeken 11-06-24, 12:15

Dat antwoorden burgemeester en wethouders op vragen van Niels van Santen (VVD). ,,Mooi nieuws’’, zegt hij. ,,Een live-uitzending helpt om deze bijzondere traditie in ere te houden.’’

Live-uitzending bij slecht weer

Livebeelden van de herdenkingsbijeenkomst Buiten de Waterpoort maken is overigens niet zo eenvoudig. Burgemeester en wethouders willen bijvoorbeeld weten wat er bij komt kijken wanneer het slecht weer is. Ze willen eerst de kosten in beeld hebben, die bijvoorbeeld nodig zijn om apparatuur en techniek te beschermen, voordat ze definitief ‘ja’ zeggen tegen een live-uitzending van de herdenking.

,,Wie slecht ter been is, kan overigens zitten: voor ouderen en mindervaliden staan altijd stoelen klaar. Daarmee is tijdens deze herdenking zeer nadrukkelijk rekening gehouden’’, zeggen ze.

Bloemen bij plaquette oktober-razzia

Het voorstel van Van Santen om op 4 mei ook bloemen te leggen bij de plaquette voor de oktober-razzia van 1944, vinden burgemeester en wethouders een goed idee. Al willen ze eerst weten of nabestaanden het hiermee eens zijn. Honderd Gorcumers werden op 3 oktober 1044 opgepakt en 44 van hen werden afgevoerd naar het Duitse concentratiekamp Neugamme als vergelding voor een moordaanslag op de Duitse Wehrmacht. In het Gelderse Putten waar de aanslag plaatsvond, gingen 601 mannen op transport. Vier Gorcumers en 49 Puttenaren overleefden het kamp.

Bron: https://www.ad.nl/gorinchem/dodenherdenking-in-gorcumse-grote-kerk-in-2025-online-te-zien-live-uitzending-kranslegging-in-onderzoek~a1e24cb8/

College ziet dodenherdenking via stream wel zitten; besluit nog niet gevallen

8 juni 2024

door Peter Donk
GORINCHEM – Vanuit de Grote Kerk is het volgens het College van B & W mogelijk om de herdenking te streamen. “Daar zijn al gesprekken over geweest en staat gepland voor de dodenherdenking van 4 mei 2025. Hoe en op welke wijze de stream te volgen is, wordt nu uitgewerkt en georganiseerd”, bericht het college na vragen van VVD Gorinchem. 

De dodenherdenking in de Grote kerk op 4 mei 2024. (Foto Peter Donk / Gorinchem24)

De liberalen willen de traditie zoveel mogelijk in ere houden en de bewustwording hoog houden. “Veel inwoners zijn echter slecht ter been en kunnen de herdenking in Gorinchem niet (langer) fysiek bijwonen. Ook kan het zijn dat inwoners dodenherdenking mijden. Dit bijvoorbeeld uit angst voor (onverwachte) demonstraties of vanwege strengere richtlijnen en /of het slechte weer. Een aantal van deze inwoner hecht waarde aan het meekijken naar de ceremonie specifiek in de gemeente Gorinchem. Veel gemeenten stream dit evenement dan ook ieder jaar live, zodat iedereen dit ook lokaal kan volgen”, stelt fractievoorzitter Niels van Santen (VVD). Hij stelde daarom vragen aan het college. 

Tekst gaat verder onder foto.
De dodenherdenking bij het monument Buiten de Waterpoort op zaterdag 4 mei 2024. (Archieffoto Peter Donk / Gorinchem24)

Video
Ook ziet VVD Gorinchem het wel zitten om ieder jaar een video te maken van de dodenherdenking bij het monument Buiten de Waterpoort, zodat mensen deze montage later kunnen terugzien. “We onderzoeken samen met het 4 en 5 Mei Comité wat de mogelijkheden en kosten zijn van het streamen van de opnamen van Buiten de Waterpoort”, antwoordt het college, “Hierbij vinden we het belangrijk dat de opnamen respectvol worden gemaakt. En wanneer ze gemaakt worden betekent dit ook impact op audiovisuele middelen die tijdens de herdenking moeten worden ingezet. De inzet van AV-middelen zorgt ook voor het organiseren van extra voorzieningen bij slecht weer. Zodra er wordt gekozen om te voorzien in een livestream is het uiteraard mogelijk om dit achteraf terug te kijken.” Het college merkt wel op dat nu al rekening wordt gehouden met mensen die slecht ter been zijn. “Voor hen staan altijd stoelen klaar.” Samengevat. Onderzocht wordt of streamen mogelijk is net als een video, maar de witte rook is er nog niet.

Bron: https://gorinchem24.nl/college-ziet-dodenherdenking-via-stream-wel-zitten-besluit-nog-niet-gevallen/

VVD pleit voor Gorcumse livestream van dodenherdenking

De VVD-fractie Gorinchem pleit ervoor om de jaarlijkse dodenherdenking in de stad te streamen, zodat mensen thuis live kunnen meekijken. In schriftelijke vragen verzoeken de liberalen het college om de mogelijkheden hiertoe te onderzoeken.

Angelique Mulders 13-05-24, 13:31

Ook vraagt fractievoorzitter Niels van Santen de gemeente om voortaan een krans- of bloemlegging te houden bij het monument van Neuengamme in Gorinchem. Dit omdat diverse bewoners op 4 mei ook bij dit gedenkteken bloemen leggen. Het herinnert aan het wegvoeren van circa 100 Gorcumse mannen door de Duitse bezetter naar kamp Amersfoort. Een deel van hen werd vervolgens naar concentratiekamp Neuengamme gebracht: 40 Gorcumers overleefden dat niet.

Het herdenken van burgers en militairen die sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog, wanneer en waar ook ter wereld, in het belang van Nederland zijn omgekomen door oorlogssituaties en bij vredesoperaties, wordt door de fractie als waardevol en belangrijk omschreven.

Slecht ter been

De VVD’ers zien echter ook dat veel inwoners dusdanig slecht ter been zijn dat ze de lokale herdenking niet (langer) fysiek bij kunnen wonen. Daarbij kan het volgens Van Santen ook zo zijn dat Gorcumers de herdenking mijden vanwege slecht weer of omdat ze demonstraties of onrust verwachten, waarmee hij een verwijzing maakt naar alle extra veiligheidsingrepen dit jaar bij de herdenking op de Dam in Amsterdam.

Bron: https://www.ad.nl/gorinchem/vvd-pleit-voor-gorcumse-livestream-van-dodenherdenking~ad43e198/

VVD vraagt om livestream van dodenherdenking in Gorinchem

11 mei 2024 om 09:48 Herdenkingen

GORINCHEM Kan de jaarlijkse 4 mei viering in Gorinchem live gestreamd worden, zo vraagt VVD raadslid Niels van Santen aan het college. Vooral voor inwoners die slecht ter been zijn of mensen die bang zijn voor incidenten kunnen dan toch meekijken naar de herdenking.  Ook vraagt Van Santen of de gemeente ook bloemen wil leggen bij het monument van Neuengamme bij de Grote kerk.

De VVD fractie hecht grote belang aan de traditie van herdenken om zo de bewustwording hoog te houden. ,,Een aantal van deze inwoners hecht waarde aan het meekijken naar de ceremonie specifiek in de gemeente Gorinchem. Veel gemeenten streamen dit evenement dan ook ieder jaar live, zodat iedereen dit ook lokaal kan volgen. Ook vraagt Van Santen of jaarlijks een filmpje gemaakt kan worden van de dodenherdenking, zodat iedereen nog eens terug kan kijken. 

Diverse inwoners leggen tijdens dodenherdenking ook bloemen bij het monument van Neuengamme in Gorinchem, een plaquette op de Grote kerk. Het monument herinnert aan de razzia in Gorinchem op 3 oktober 1944 toen honderd mannen werden weggevoerd naar Kamp Amersfoort; veertig van hen keerden nooit meer terug. ,,Deze gebeurtenis heeft in Gorinchem dan ook veel impact gehad. Wat onze fractie is het dan ook van groot belang ook hier vanuit de gemeente de juiste steunbetuiging te geven. Is het mogelijk om ook jaarlijks een krans- of bloemlegging te doen, namens de gemeente, op de locatie naast de Grote Kerk bij het razzia monument”, zo vraagt Van Santen aan het college.

Bron: https://www.destadgorinchem.nl/lokaal/herdenkingen/1030961/vvd-vraagt-om-livestream-van-dodenherdenking-in-gorinchem 

Dordrecht verdiende 350.000 euro aan verkoop Joodse huizen in Tweede Wereldoorlog

Dordrecht gaat onderzoek doen naar haar eigen rol in de Tweede Wereldoorlog. Uit onderzoek blijkt dat de gemeente tussen 1942 en 1944 in totaal 44 woningen van Joodse eigenaars verkocht aan de Duitse bezetter. Elf van deze panden staan op de Voorstraat.

Bas Boerma 13-10-20, 10:50

Voor ruim een half miljoen gulden (destijds) verkochten de gemeenten in de Drechtsteden en Gorinchem tijdens de Tweede Wereldoorlog Joods vastgoed door aan de Duitsers. In Dordrecht zelf werden 44 panden onteigend en voor ruim 350.000 gulden van de hand gedaan. Elf van de Joodse panden op de Voorstraat leverden in oorlogstijd 123.000 gulden op.

Pointer, een platform van datajournalisten, bracht vorig jaar naar buiten dat in Nederland zo’n 7000 woningen van Joodse gezinnen door gemeenten werden onteigend en doorverkocht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat geld werd onder meer gebruikt voor de invoering van anti-joodse maatregelen. Joden die terugkeerden uit het concentratiekamp of van hun onderduikadres kregen te maken met naheffingen van gemeentelijke belastingen.

Spotprijs

Die soms peperdure heffingen waren voor veel teruggekeerde Joden niet op te brengen. Of dat ook in Dordrecht is gebeurd, durft een woordvoerder niet te zeggen. Hij belooft dat de gemeente zelf (archief)onderzoek gaat doen naar ‘eventuele verkooptransacties van de woningen aan vastgoedhandelaren en de rol van de gemeente in die tijd’. ,,Wij hebben geen vragen van nabestaanden ontvangen. Maar dat is wat de gemeente betreft geen reden om het handelen van de overheid tijdens of vlak na de Tweede Wereldoorlog niet na te gaan.’’

Dordrecht verkocht in oorlogstijd veruit het meeste Joodse vastgoed. Sliedrecht hield ruim 40.000 gulden over aan de verkoop van zes panden die in bezit waren van gedeporteerde Joden. In Hardinxveld-Giessendam en Vijfheerenlanden gaat het om twee stuks. 

Uit archief­bron­nen is geen aantoonba­re terugvorde­ring van achterstal­li­ge betalingen gevonden – Reinie Melissant, Burgemeester Gorinchem

Zwijndrecht onteigende rond 1944 negen panden, ter waarde van zo’n 26.000 gulden. Opvallend is dat de gemeente zelfs een woning aan de Onderdijksche Ringweg voor een spotprijs van slechts 375 gulden ‘weggaf’. Een gemeentewoordvoerder laat weten dat Zwijndrecht net als Dordrecht gaat onderzoeken wat er met de betreffende woningen is gebeurd.

Gorinchem

VVD-raadslid Niels van Santen uit Gorinchem begon afgelopen zomer zelf al een onderzoek naar de rol van zijn gemeente in de Tweede Wereldoorlog. Hij stuitte op zes panden van Joodse Gorcumers. Nu blijkt het te gaan om negen stuks waarvoor in totaal meer dan 85.000 gulden voor werd betaald. Burgemeester Reinie Melissant zegt de lokale geschiedenis op dat vlak te kennen en stelt ook dat drie woningen in 1947 al zijn teruggegeven aan de rechtmatige Joodse eigenaars.

Uit het onderzoek van de gemeente blijkt dat de overige woningen niet door de gemeente Gorinchem zijn verkocht aan de Duitse bezetter. Melissant stelt dan ook dat de gemeente geen openstaande belastingen heeft geïnd van Joden die na hun tijd in het concentratiekamp terugkeerden in de stad. ,,Uit archiefbronnen is ook geen aantoonbare terugvordering van achterstallige belastingen gevonden.’’ 

In heel Nederland werden in de oorlogsjaren ruim 7000 panden van Joodse eigenaars verkocht. Verschillende gemeenten hebben aangegeven hun rol daarbij te onderzoeken. Eventuele compensaties voor nabestaanden worden daarbij niet uitgesloten.

Bron: https://www.ad.nl/dordrecht/dordrecht-verdiende-350-000-euro-aan-verkoop-joodse-huizen-in-tweede-wereldoorlog~a964b386/

‘Gorinchem verdiende geen geld met verkoop van Joods vastgoed’

De gemeente Gorinchem heeft geen geld verdiend met de doorverkoop van in de Tweede Wereldoorlog onteigende panden van Joodse inwoners. Dat stelt het college van burgemeester en wethouders, in reactie op vragen van raadslid Niels van Santen (VVD).

Jens Verhagen 30-06-20, 07:01 Laatste update: 30-06-20, 08:58

Van Santen trok aan de bel naar aanleiding van een onderzoek van Pointer, naar de onteigening en doorverkoop van Joods vastgoed. In Gorinchem werden minstens zes panden onteigend en doorverkocht. ,,Of de gemeente zelf Joods vastgoed heeft aangekocht, kan ik niet achterhalen. Als dat het geval is, vind ik dat we nabestaanden schadeloos moeten stellen’’, zei het raadslid eerder.

Lees ook

• ‘Zeker zes panden van joodse Gorcumers zijn onteigend tijdens Wereldoorlog II’

‘Niet door gemeente verkocht’

Het college van b en w stelt nu dat de gemeente ‘geen geld heeft ontvangen van de genoemde panden’. ,,Drie van de genoemde panden zijn na de oorlog, in 1947, weer in het bezig gekomen van de oorspronkelijke Joodse eigenaren’’, schrijft het. ,,De overige genoemde onteigende adressen zijn niet door de gemeente verkocht.’’

140 Joodse Gorcumers werden tijdens de Tweede Wereldoorlog opgepakt en naar concentratiekampen afgevoerd; de helft kwam om het leven. Slechts een kleine deel van de overlevenden keerde terug naar de Arkelstad.

Bron: https://www.ad.nl/rivierenland/gorinchem-verdiende-geen-geld-met-verkoop-van-joods-vastgoed~a8044422/

‘Zeker zes panden van joodse Gorcumers zijn onteigend tijdens Wereldoorlog II’

Zijn panden van Joodse inwoners van Gorinchem, die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn opgepakt, onteigend en doorverkocht? Raadslid Niels van Santen (VVD) zoekt antwoord op deze vraag. ,,We vieren dit jaar 75 jaar vrijheid, dit is het moment om die waarheid boven tafel te krijgen.’’

Anja Broeken 04-06-20, 13:55

Van Santen is aan het denken gezet door een onderzoek van Pointer, een platform van datajournalisten. Dat deed onderzoek naar de onteigening en doorverkoop van Joods vastgoed tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat geld werd onder meer gebruikt voor de invoering van anti-joodse maatregelen. Joden die terugkeerden, kregen te maken met naheffingen van gemeentelijke belastingen.

 Fouten

,,Zo ver ik tot nu toe zelf heb kunnen nagaan, zijn er minimaal zes panden onteigend en doorverkocht aan anderen. Of de gemeente zelf Joods vastgoed heeft aangekocht, kan ik niet achterhalen. Als dat het geval is, vind ik dat we nabestaanden schadeloos moeten stellen. Dat zijn fouten uit het verleden die je gewoon moet herstellen’’, zegt Van Santen.

Hij vindt het feit dat dit jaar 75 jaar vrijheid wordt gevierd een extra reden om te onderzoeken of Gorinchem destijds in de fout is gegaan. Ook wil hij weten of na het einde van de Tweede Wereldoorlog Joodse eigenaren, hun families of erfgenamen een rekening van de gemeente hebben gehad voor achterstallige belastingen. ,,Ook daarvoor geldt: als dat gebeurd is, moet je dat herstellen. Ik wil van het college weten hoe het zit.’’

Struikelsteentjes 

140 Joodse Gorcumers werden tijdens de Tweede Wereldoorlog opgepakt en naar concentratiekampen afgevoerd; de helft kwam om het leven. Slechts een kleine deel van de overlevenden keerde terug naar de Arkelstad. Stichting Struikelsteentjes Gorinchem heeft zich ten doel gesteld om de namen van Joodse Gorcumers die niet terugkeerden in het straatbeeld terug te brengen.

Bron: https://www.ad.nl/rivierenland/zeker-zes-panden-van-joodse-gorcumers-zijn-onteigend-tijdens-wereldoorlog-ii~a74eb23b/

Weet Gorinchem van aankoop Joods erfgoed?

maandag 1 juni 11:54 – 2020    

GORINCHEM – De VVD fractie wil van de gemeente weten of ze op de hoogte is van de onteigening van Joods vastgoed in de Tweede Wereldoorlog. Ze verwijst daarbij naar onderzoek van Pointer van KRO/NCRV.

Uit onderzoek blijkt dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in 225 Nederlandse gemeenten, waaronder Gorinchem, Joodse woningen, bedrijven en grond zijn onteigend. In sommige gevallen zijn deze doorverkocht en in enkele gevallen is dit vastgoed zelfs door gemeenten aangekocht. Uit de interactieve kaart is op te maken dat het minstens 6 panden in Gorinchem betreft. Een van die panden is Krijtstraat 10-12, daar woonde de familie Kalker. De stichting Struikelsteentjes Gorinchem heeft voor het pand al vijf stenen laten leggen. Het pand werd op 1 november 1943 voor 14.000 gulden aangekocht door de gemeente.

De VVD wil graag van de gemeente Gorinchem weten of ze op de hoogte is van de onteigening van Joods vastgoed tijdens de Tweede Wereldoorlog en of panden eventueel zijn doorverkocht aan derden. Ook wil de VVD weten of Gorinchem na de oorlog openstaande belastingen of erfpachtcanons heeft opgelegd aan terugkerende eigenaren, hun erfgenamen of hun nabestaanden. En of er eventueel compensatieregelingen voor achterstallige belastingen, erfpachtcanons en/of doorverkoop zijn aangeboden.

Bron: https://www.destadgorinchem.nl/lokaal/historie/344742/weet-gorinchem-van-aankoop-joods-erfgoed-705766